Dan
4.3.1 (p. 92,19 )
[1] Cui filius Wermundus succedit.
[2] Hic, prolixis tranquillitatis otiis felicissima temporum quiete
decursis, diutinam domesticae pacis constantiam inconcussa rerum securitate
tractabat.
[3] Idem prolis expers iuventam exegit, senior vero filium Uffonem sero
fortunae munere suscitavit, cum nullam ei subolem elapsa tot annorum
curricula peperissent.
[4] Hic Uffo coaevos quosque corporis habitu supergressus adeo hebetis
ineptique animi principio iuventae existimatus est, ut privatis ac publicis
rebus inutilis videretur.
[5] Siquidem ab ineunte aetate numquam lusus aut ioci consuetudinem
praebuit adeoque humanae delectationis vacuus fuit, ut labiorum
continentiam iugi silentio premeret et severitatem oris a ridendi prorsus
officio temperaret.
[6] Verum ut incunabula stoliditatis opinione referta habuit, ita postmodum
condicionis contemptum claritate mutavit, et quantum inertiae spectaculum
fuit, tantum prudentiae et fortitudinis exemplum evasit.
[7] Cuius pater socordiam contemplatus filiam ei Sleswicensium praefecti
Frowini in matrimonium asciscit, illustrissimi viri affinitate utilissimum
gerendi regni subsidium recepturo.
[8] Huic erant filii Keto et Wigo, splendidissimae indolis iuvenes, quorum
Wermundus non minus quam Frowini virtutem futuris filii profectibus
deputabat.
Dan
4.3.2 (p. 92,36 )
[1] Ea tempestate regnabat apud Suetiam
Athislus, vir fama studioque conspicuus; qui cum finitimos late bello
pressisset, ne partum virtutibus fulgorem otio desidiaeque corrumpendum
relinqueret, complura novarum rerum officia sedulo frequentationis studio
celebranda curavit.
[2] Inter quae etiam insigni armatura succinctus quotidianam solitarii
incessus consuetudinem praebuit, tum quod in re militari nihil crebro
armorum usu praestantius nosset, tum ut huius agitatione studii claritatis
incrementa contraheret.
[3] In quo non minus sibi fiducia quam laudis cupido vindicavit.
[4] Tantam quippe nullius rei violentiam existimabat, ut eius obiectu
mentis suae robur quassandum timeret.
Dan
4.3.3 (p. 93,6 )
[1] Qui cum, traiectis in Daniam armis,
Frowinum apud Sleswicum acie provocasset, magnisque invicem caedibus copiae
funderentur, accidit ipsos agminum duces ita inter se ferro concurrere, ut
rem duelli more prosequerentur et praeter publicam belli sortem privati
conflictus specie decertarent.
[2] Hunc enim congressionis eventum par amborum expetebat affectus, ut
virtutem non partium ope, sed propria virium experientia testarentur.
[3] Quo evenit, ut, crebrescentibus utrimque plagis, Athislus armis
superior, prostrato Frowino, privatae victoriae publicam iungeret passimque
divulsa Danorum agmina profligaret.
[4] Inde Suetiam reversus Frowini necem non solum virtutum suarum
imaginibus ascripsit, verum etiam impensiore verborum iactantia prosequi
consuevit, gloriam facti vocis petulantia demolitus.
[5] Aliquanto enim speciosius virtutes silentii verecundia teguntur quam
sermonis petulantia publicantur.
Dan
4.3.4 (p. 93,18 )
[1] Frowini filios Wermundus paternae
dignitatis honoribus evehit, exstincti pro patria amici liberos iusto
admodum beneficio prosecutus.
[2] Quae res Athislo referendi in Daniam belli monitum praebuit.
[3] Rediit itaque superioris pugnae fiducia concitatus, non modo tenues
angustasque copias, verum omne virtutis Sueticae robur advectans, perinde
ac totius Daniae imperium rapturus.
[4] Quod Frowini filius Keto per primipilum suum, Folconem nomine, Wermundo
tunc forte villam Ialungam tenenti nuntiandum curavit.
[5] Qui regem cum amicis epulantem reperiens, mandatum adhortatione
prosecutus, adesse belli facultatem diutule postulatam et ultro se Wermundi
votis ingerere dixit, cum et prompta vincendi praestetur occasio et maturus
triumphi titulus optionis eius arbitrio tribuatur.
[6] Magnam itaque et inopinam felicitatis dulcedinem esse, quam ei longis
affectatam suspiriis praesentis eventus auspicia largiantur.
[7] Venisse siquidem Athislum innumeris Sueonum copiis succinctum, perinde
ac victoriae certitudinem indubitata animi praesumptione complexum, cumque
proeliaturum hostem fatum fugae anteferre dubium non sit, felicem recentis
vulneris ultionem oblata belli facultate praestari.
Dan
4.3.5 (p. 93,34 )
[1] Quem Wermundus praeclare ac fortiter
legationis partes exsecutum testatus paulisper epulis refici iubet, quod
itinera ieiunis officere soleant.
[2] Qui cum nequaquam sibi capiendi cibi otium suppetere dixisset, potione
sitim lenire deposcitur.
[3] Quo praebito, poculum quoque (nam aureum erat) asservare iubetur,
affirmante Wermundo commeandi calore defessis commodius cratere quam palma
lympham excipi meliusque bibendi usum scyphi quam manus subsidio celebrari.
[4] Quo tam benevolis verbis muneris magnitudinem prosequente, delectatus
utroque iuvenis se prius ad perceptae potionis mensuram proprii cruoris
haustu usurum quam regis conspectibus terga admoturum promittit.
[5] Tam fortem eius promissionem Wermundus mercedis nomine veneratus,
aliquanto plus voluptatis ex dato beneficio quam miles ex accepto percepit.
[6] Nec animosius locutum eum quam proeliatum expertus est.
Dan
4.3.6 (p. 94,6 )
[1] Commisso namque bello, contigit, ut, inter
varios turmarum procursus concurrentibus Folcone et Athislo manumque
diutule conserentibus, Sueonum exercitus ducis sui eventum secutus fugam
ingrederetur, Athislus quoque saucius ad naves ex acie convolaret.
[2] Cumque Folco vulneribus ac labore hebetatus, sed et aestu pariter
sitique perfusus fugam insequi destitisset hostilem, recreandi corporis
gratia proprium casside cruorem excepit hauriendumque ori praebuit.
[3] Quo facto receptum a rege craterem speciosissime pensavit.
[4] Quod videns forte Wermundus impensius eum peractae promissionis
laudavit.
[5] Cui Folco speciosa vota ad debitum finem perducenda respondit.
[6] Qua voce non minorem facti sui commendationem quam Wermundus exhibuit.
Dan
4.3.7 (p. 94,16 )
[1] Cumque victores, ut post proelium fit,
depositis armis acquiescentes variis invicem sermonibus uterentur,
Sleswicensium praefectus Keto magnae sibi admirationi esse praedicavit,
qualiter Athislus, crebris obstantibus causis, elapsionis copiam
impetraverit, praesertim cum is ante omnes bella gesserit primus, fuga vero
postremus incesserit, nec alius quispiam ex hostibus fuerit, cuius tantis
Danorum studiis affectaretur occasus.
[2] Ad haec Wermundus nosse eum oportere aiebat omnem bellorum aciem
quadrifaria dimicantium varietate distingui.
[3] Esse enim primi generis bellatores, qui fortitudinem modestia
temperantes rebelles acrius caedant, fugientibus instare erubescant; hos
siquidem esse, quos diuturna armorum experientia certiore virtutis
testimonio prosequatur, quique gloriam suam non in victorum fuga, sed
vincendorum expugnatione constituant.
Dan
4.3.8 (p. 94,28 )
[1] Esse proeliantium et aliud genus, qui
corporis animique viribus freti, sed nulla miserationis parte praediti in
hostium tam terga quam pectora communi caedis atrocitate desaeviant.
[2] Tales quippe esse, qui iuvenilis animi calore provecti tirocinii
rudimenta bellorum auspiciis ornare contendant, quosque tam aetatis quam
laudis ardor inflammet inque fas et nefas pari nisus securitate
praecipitet.
Dan
4.3.9 (p. 94,34 )
[1] Esse etiam tertios, quibus inter metum
pudoremque anxiis progressum terror adimat, recursum ruboris obstaculum
tollat, qui sanguine clari inanique tantum proceritate conspicui aciem
numero, non viribus densent, hostem umbra potius quam armis feriant et in
bellatorum grege solo corporum spectaculo censeantur.
[2] Hos magnarum opum dominos fore, genere quam animo praestantiores, quos
lucis aviditas rerum dominio contracta plus ignaviae quam nobilitas viribus
indulgere compellat.
Dan
4.3.10 (p. 95,1 )
[1] Esse item et alios, qui speciem, non rem
in bellum perferant seque extremis sociorum agminibus inserentes primi
fugam, postremi proelium gerant, in quibus imbecillitatis habitum certi
pavoris indicium detegat, cum semper, quaesitis de industria subterfugiis,
pugnantium terga timidioris progressus pigritia subsequantur.
Dan
4.3.11 (p. 95,6 )
[1] His ergo de causis regem fuga servatum
existimari debere, cum a primi ordinis militibus nulla persecutionis
instantia fugiens premeretur, qui non victos urgere, sed victoriam
conservare curae habeant proindeque cuneos densent, ut trophaei novitas
competentibus nixa praesidiis perfectam successus copiam assequatur.
[2] Secundi vero generis pugnatores, quibus obiecta quaeque perimere
studium sit, non animi, sed opportunitatis inopia Athislum intactum
liquisse, quod eos non tam laedendi ausus quam facultas defecerit.
[3] Sed et tertii ordinis viros, qui ipsum pugnae tempus trepido vagationis
genere deducentes successus etiam sociae partis impediunt, quamquam
laedendi regis locum habuerint, attentandi tamen audacia caruisse.
[4] His modis Wermundus stupidam Ketonis admirationem absolvens veras
servati regis causas assertione sua editas memorabat.
Dan
4.3.12 (p. 95,18 )
[1] Post haec Athislus Suetiam refugus petit,
Frowini caedem petulantius iactans ac facinoris huius memoriam verboso
laudum suarum relatu incessanter ostentans, non quod receptae cladis
ruborem aequo animo ferret, sed ut recentis fugae vulnus antiquae victoriae
titulis recrearet.
[2] Cuius rei Keto et Wigo, ut par erat, indignatione permoti in paternae
ultionis vota coniurant.
[3] Quam se parum bello exsequi posse credentes, sumpto levioris armaturae
paratu, Suetiam solitarii petunt ingressique nemus, in quo regem absque
comite versari solitum fama cognoverant, tela latebris mandant.
Dan
4.3.13 (p. 95,26 )
[1] Inde cum Athislo profugorum nomine
diutule conversati, cum ab eo quam patriam haberent interrogarentur,
Sleswicenses se esse patriamque caedis causa liquisse testantur.
[2] Quod rex eos non de patrandi facinoris voto, sed de patrati noxa
astruxisse credebat.
[3] Ea quippe fraude percontantis studium eludere cupiebant, ut relationis
certitudo cassum quaerenti pareret intellectum, et responsionis veritas
tacitis adumbrata figmentis opinionem incuteret falsitatis.
[4] Plurimum quippe deformitatis olim ab illustribus viris in mendacio
reponebatur.
Dan
4.3.14 (p. 95,34 )
[1] Tunc Athislus scire sibi libitum dixit,
quis Danorum opinione Frowini interfector credatur.
[2] Ad haec Keto dubitari inquit, cui tanti facinoris claritatem arrogari
conveniat, praesertim cum eum publica auctoritas acie exstinctum perhibeat.
[3] Respondit Athislus, frustra aliis Frowini necem ascribi, quam ipse
dumtaxat alterna manus consertione peregerit.
[4] Mox an ulla Frowino suboles superesset perquirit.
[5] Ketone deinde duos eius filios exstare dicente, aetatis eorum ac
staturae habitum perquam libenter se cognoscere dixit.
[6] Refert Keto hos sibi corpore propemodum aequales esse, aetate pares,
proceritate persimiles.
[7] Tunc Athislus: 'Si mens,' inquit, 'illis ac virtus paterna constaret,
acerba mihi tempestas ingrueret.'
[8] Interrogante deinde eo, an crebram paternae necis mentionem haberent,
Keto, quicquid remedio temperari non possit, supervacue verbis replicari
subiunxit, nihil prodesse testatus inexpiabile malum assiduis iterare
molestiis.
[9] Quo dicto documentum dedit ultionem minis praecurri non oportere.
Dan
4.3.15 (p. 96,7 )
[1] Cumque regem acuendi roboris gratia
quotidie solitariae digressionis officio utentem videret, receptis armis
cum fratre praevium eius consectatur incessum.
[2] Quibus Athislus visis arenam pressit, quod imminentes vitare deforme
existimaret.
[3] Illis deinde se perempti ab eo Frowini poenas sumpturos dicentibus,
praesertim cum plurimo iactantiae fastu se solum necis eius fateatur
auctorem, cavendum iis inquit, ne, dum ultionis effectum appetant, infirmas
et inopes virium manus stulta secum audacia conserant, dumque alienum
affectent exitium, proprium experiantur occasum, optimae indolis habitum
praepropera laudis cupidine consumpturi.
[4] Quamobrem parcant iuventae, parcant et indoli, nec temere votum iis
incesserit pereundi.
[5] Itaque paternae cladis iniuriam pecunia a se rependi permittant
ingentisque gloriae loco habeant, quod tantum principem multae nomine
coercuisse et veluti quodam terroris imperio concussisse credantur.
[6] Haec vero se non timore percitum, sed adolescentiae eorum miseratione
motum docere.
Dan
4.3.16 (p. 96,21 )
[1] A quo Keto frustra tempus tanta verborum
ambage deduci praefatus, quod tam iustae ultionis affectum pecuniae
promissione labefactare conetur, progredi illum iubet et, si quid sibi
virium sit, solitario secum experiri congressu.
[2] Nam et se, remoto fratris adminiculo, propriis acturum viribus, ne manu
impari pugna conseri videretur infamis.
[3] Duos siquidem cum uno decernere ut iniquum, ita etiam probrosum apud
veteres credebatur.
[4] Sed neque victoria hoc pugnae genere parta laudabilior habita, quod
potius dedecori quam gloriae iuncta videretur.
[5] Quippe unum a duobus opprimi ut nullius negotii, ita maximi ruboris
loco ducebatur.
[6] Tanta autem Athislum fiducia ceperat, ut ambos ad se pariter
incessendum hortaretur, praefatus se tutioris pugnae potestatem facturum,
quibus pugnandi votum detrahere nequeat.
Dan
4.3.17 (p. 96,32 )
[1] Quam indulgentiam Keto ita aversatus est,
ut prius se fato quam ea usurum testaretur, oblatam certaminis condicionem
vitio sibi vertendam existimans.
[2] Quem Athislus manum secum cupidius conserentem modesto pugnae genere
excipere cupiens, clipeum eius dumtaxat adacto levius mucrone converberat,
animosior salutis suae quam efficacior defensor.
[3] Quo diutule gesto, monet, uti fratrem coepti consortem asciscat nec
alienae manus opem exposcere erubescat, cum solitariam sui conatus
experientiam sine effectu esse videat.
[4] Abnuenti parcendum negat minasque opere prosecutus summis eum viribus
tentat.
[5] A quo tam valido ferri ictu exceptus est, ut ipsum, diffissa casside,
capiti illabi cogeretur.
[6] Quo vulnere irritatus (nam multus e vertice cruor profundebatur)
Ketonem crebris ac vegetis ictibus petitum genibus humum petere coegit.
Dan
4.3.18 (p. 97,4 )
[1] Quod Wigo intueri non passus propior
privatae caritati quam publicae consuetudini ruborem pietati cedere coegit
invasoque Athislo fraternae imbecillitatis protector quam spectator esse
maluit.
[2] Quo facto plus opprobrii quam laudis contraxit, quod in iuvando fratre
statutas duelli leges solvisset eidemque utilius quam honestius opem
tulisse videretur.
[3] Siquidem ex altera lance dedecoris, ex altera pietatis partibus
indulsit.
[4] Itaque promptius quam speciosius Athisli caedes ab ipsis peracta
noscebatur.
[5] Quae ne vulgo clam esset, corpus eius, absciso capite, equo impensum
extra nemus ferentes propinquioris pagi incolis tradunt, Frowini filios
paternae necis ultionem ab Athislo Sueonum rege exegisse testantes.
[6] Talem prae se victoriam ferentes primis a Wermundo honoribus
excipiuntur, utilissimum ab iis opus editum iudicante sublatique aemuli
gloriam quam admissi opprobrii famam cupidius intuente nec tyranni necem
ullis ignominiae partibus affinem censente.
[7] In proverbium apud exteros ductum, quod priscum dimicandi ius regius
labefactasset interitus.