Dan
14.55.1 (p. 512,24 )
[1] Qua finita, Waldemarus, Daniae
Suetiaeque primoribus accersitis, regales filio nuptias exornat.
[2] Quibus peractis, Waldemarum Eskillus secreta allocutione petitum enixe
deposcit, arcani, quod ei committere velit, intempestivam confessionem non
arguat.
[3] A quo postulata sperare iussus, iam pridem deponendi pontificatus
allatam sibi cupidinem dicit, quem tanto oneri imparem aetas viribus
defuncta constituat.
[4] Neque enim in fastigio se, sed privatum ac procuratione liberum
decedere velle, praeteritae conversationis habitum monastica mutaturum.
[5] Quem cum rex verbis caritatem simulantibus proposito prohiberet idque
ei sine Romana auctoritate exsequendi fas esse negaret, habere se summi
pontificis epistolas, per quas non solum abdicandi honoris licentiam, sed
etiam transferendi, in quem vellet, potestatem acceperit, testatus est.
[6] Huc accedere, quod se Romanae legationis officio fungentem, ne sedes
successore vacua habeatur, subrogationis curam exhibere par sit.
Dan
14.55.2 (p. 512,37 )
[1] Quod dictum rex, Ascerum ab eo
pontificem adoptari ratus, suspicione insequi coepit, nec dubius Kanutum et
Karolum, si quid ulterius adversum se conati forent, multum ab avo virium
contracturos, cum diu verbis amicitiam praeferentibus egisset, ad postremum
votis eius annuere se dixit, quod Romanae sententiae decreto obviam ire
nequeat, penes quam publicae religionis norma consistat.
Dan
14.55.3 (p. 513,3 )
[1] Tum Eskillus, honoris abdicationem
contractorum pontificum frequentia celebrari magni aestimans, profecturum
ab urbe regem precari institit, uti ipsos, exacto mense, secum reducat,
quos non solum suae renuntiationi, verum etiam novi antistitis creationi
interesse expediat.
[2] Quam rem prorsus silentio dignam exsistere, ne cognita quemquam
electionis metu dilabi cogeret.
[3] Quo concesso, statam interim sollemnemque popularium contionem
ingressus docet, quantam subditorum caritatem fastigio functus exhibuerit,
quamque benevolo studio merita sua publicus eorum favor pensaverit.
[4] Iam vero sibi re pontificali cedere in animo esse, cuius
administrationi supremae aetatis suae habitum dissidere conspiciat, ideoque
se eorum curam, quam hactenus plenis pietatis officiis gesserit, divino
mandare praesidio cunctisque sibi militiae fide devinctis huiusce generis
nexum remittere; super haec omnia alienis delictis veniam dare, propriis
petere; universos etiam discessum suum piis precibus prosequi votisque pro
se excubare precatur, parem se iis dignationem repensurum pollicitus.
[5] Adeo autem miserabiliter in contione egit, ut eam lacrimis suffusam
dimitteret.
Dan
14.55.4 (p. 513,18 )
[1] Qua soluta, Absalonem Sialandia
redeuntem, missis, quibus exciperetur, equis, penatum suorum hospitio uti
compulit.
[2] A quo, quid ita plebem maestitia affecisset, rogatus, tum senium suum,
tum exsilium nepotum dignitatis sibi patriaeque fastidium afferre
respondit.
[3] Huc accedere voti religionem, qua se dudum Bernardo Claravallensi
pontificatu ultro cessurum privatamque vitam et honoribus defunctam acturum
spoponderit.
Dan
14.55.5 (p. 513,24 )
[1] Die postero, cum praedicti provinciarum
antistites in aedem Laurentii matutine coissent, ornamenta sacrarii
armamentario egeri conspectuique subici iubet, quantum veteri altarium
cultui pristinoque sacrorum splendori nova ac religiosa liberalitate
adiecerit, in propatulo ostendere cupiens.
[2] Quibus prolatis, voce suspiriis permixta, quantis caritatis impendiis
pro subditorum pace ac stabilitate excubuerit, quot aerumnis, quot
periculis obsitum omne pontificatus sui tempus exegerit, edocet.
[3] Quem ob hoc se deponere statuisse, quod aetatis suae magnitudinem
ulteriori eius functioni inhabilem sentiat.
Dan
14.55.6 (p. 513,32 )
[1] Cuius orationem rex respondendi officio
subsecutus, eum, tametsi crebras cum regibus simultates gessisset,
pontificis partes laudabiliter exsecutum affirmat; suae vero sententiae
resignationis eius propositum non placere, cui iam eo aetatis perventum
sit, ut malignitatis ultra notari non debeat.
[2] Deinde eum, proprio motu an suo compulsu pastoris officium detrectaret,
fateri iubet.
[3] Tunc Eskillus, directis in aram manibus, iurare et praesentia sacra
testari se non odio regis aut ullius iniuriae ex eo receptae violentia, sed
perituri honoris fastidio perpetuique studio huc propositi esse perductum.
Dan
14.55.7 (p. 514,1 )
[1] Grata regi responsio fuit, cupienti vera
pontificis assertione calumniae suspicionem vitare.
[2] Rogat deinde, an umquam regia severitate poenas ab iis exigere
supersedisset, adversum quos ille pontificalem censuram prior destringendam
curasset.
[3] Quo nihil tale eum egisse fatente, gravi metu liberatum se dixit,
veritum, ne subita antistitis abdicatio occultam apud complures sibi notam
crearet.
[4] Romani deinde pontificis epistola, sine cuius nutu rex dignitatem ab
ipso deponendam negabat, in commune relegenda profertur.
[5] Ea scribebatur Romanum antistitem Lundensi pontificalis ministerii
laxationem petenti, quod eum huic muneri perutilem scisset, hactenus
repugnasse, nunc vero, precum eius perseverantia superatum, aetati ipsius
assiduoque languori petitae rei licentiam detulisse.
[6] Cuius auctoritati rege refragandum negante, sua sede exsurgens virgam
anulumque, praecipua pontificalis sacerdotii insignia, altario imponens,
perfectam sui muneris abdicationem agere protestatus est.
[7] Cuius facti miseratione lacrimae astantibus obortae, suspiriisque
murmuris instar reddentibus aedes repleta.
Dan
14.55.8 (p. 514,16 )
[1] Igitur Eskillus, qui regni clerum
excussius nosset, sedis a se relictae successorem a rege circumspicere
rogatus, comprobata monitoris industria, aliam Romanae dignitatis epistolam
explicat, qua sibi, legationis habenas tenenti, subrogandi antistitis
arbitrium mandabatur.
[2] Ea perlecta, potestatem, quam sibi indulgentia Romana detulerat, ad
eos, quibus eligendi ius esse consuerit, transferre se dixit, quod ultro
iure suo cedere quam alienum offendere malit.
[3] ne ecclesiam, pro cuius maiestate tuenda semper excubuerit, consueto
libertatis beneficio fraudare videretur.
Dan
14.55.9 (p. 514,24 )
[1] Tunc iisdem, uti consilium suum
exponeret, obsecrantibus, regeque cleri postulationem sub plebis nomine,
cuius se partibus proloqui referebat, consentaneis precibus prosequente,
sententiam suam inter divinam humanamque caritatem fluctuari asseruit,
quarum alteram tacendo, alteram loquendo offendere posset.
[2] Dei namque mentem exasperaturum se esse, si illius, quem huic maxime
regimini idoneum scisset, indicem agere supersedisset; si vero hominem
huius officii gnarum pontificisque partes alibi laudabiliter exsecutum, sed
et pro patria difficilia audere solitum nuncuparet, familiaris et propinqui
gratiam violaret, quem huius honoris oblationem aversari non dubitet.
Dan
14.55.10 (p. 514,33 )
[1] Tunc cuncti, quisnam ab eo
destinaretur, animo perpendentes, solam vocabuli certitudinem flagitant.
[2] Et ille: 'Roskildensem', inquit, 'antistitem, mihi propinquitate, vobis
opinione notum, designo.'
[3] Igitur compluribus bene ecclesiae consultum acclamantibus, exsurgens
Absalon, maiorem hunc fascem, quam ut humeris suis imponi debeat, refert,
nullo se pacto ad deserendam ecclesiam adduci posse praefatus, quam
angustissimis rei Danicae temporibus susceptam ad eminentem fortunae
habitum summa animi corporisque fatigatione perduxerit, cuiusque non solum
externum hostem armis summoverit, sed etiam veterem atque hereditariam
paupertatem felicius opum incrementis mutaverit.
Dan
14.55.11 (p. 515,3 )
[1] Tum ii, quibus suffragandi ius erat, ab
Eskillo taciturnae haesitationis increpiti et, cuinam officii sui partes
cedere vellent, rogati, paribus in Absalonem votis pronuntiant adeoque
concordes suffragiorum voces misere, ut nihil in his diversum aut dubium
reperires.
[2] Nec oris officio contenti, manu comprehensum ad sedem, quam ei voce
detulerant, vi pertrahere conantur.
[3] Nam primus Eskillus iniectae in eum dexterae exemplo ceteris idem
audendi fiduciam tribuere videbatur.
[4] Qui etiam, ut mos est, concinere exorsi, celebrem electionis concordiam
decoro psallendi officio prosequuntur.
[5] Quorum plenum venerationis concentum populus, ingenti plausu
tripudians, sacro cantilenae genere aemulabatur, gloriosis clericorum
vocibus aliquid honorificae modulationis adicere gestiendo, personantibus
aliis, deformem sibi taciturnitatem existimans.
[6] Adeo in eligendo eo tota multitudo unam benevolae suffragationis vocem
habuit.
Dan
14.55.12 (p. 515,15 )
[1] Ille vero, trahenti se turbae summis
corporis viribus obluctatus, complures robustiore impulsu praecipites humum
petere coegit.
[2] Ab iisdem quoque exuviae renitenti detractae, iamque res, ad vim et
rixam usque progressa, permixtos strepitu cantus exaudiri non patiebatur.
[3] Igitur Absalon, ad sedem pontificali fastigio consecratam pia plebis
violentia perductus, in ea collocari passus non est, ne ulla ex parte
cogentibus assentiri putaretur.
[4] Quamobrem prius ab Eskillo, mox a Waldemaro oblati sibi divinitus
honoris ornamenta amplecti rogatus, ne praesentis ecclesiae maiestatem novo
et inaudito contemptu perfunderet, impetrata loquendi copia, ad appellandi
officium procurrit, cumque precibus obsecuturus putaretur, validissimum
repugnationi suae tutamentum adiecit.
[5] Rapuisset alius oblatae dignitatis beneficium avideque se tanti
sacerdotii tribunalibus ingessisset.
Dan
14.55.13 (p. 515,27 )
[1] Nicolaus, Roskildensis chori senior,
super irrogata antistiti violentia parem appellationis vocem edere
cunctatus non est.
[2] Tum Eskillus, aliquanto concussior, certissime se suffragatorum
partibus affuturum dicebat: sensurum Absalonem, sua an illius vota plus
momenti Romae sint habitura.
[3] Hinc missae studium datur; qua percelebrata, benedictionem Eskillus
Absalonis ministerio praestari praecepit, hac usurpatione eum electionis
assensorem efficere gestiendo, se iam cunctis pontificatus partibus
defunctum huic ministerio congruentia amplius exsequi non oportere
praefatus.
[4] Quem Absalon, tametsi pontificalia deposuerit, legationis tamen iure
benedicendi praerogativam retinere dicebat, neque ad inferioris potentiae
viros debitum fastigio suo munus relegari debere.
[5] Ea Absalonis verecundia senem voti cupidum neglectae dignitatis suae
meminisse coegit.
Dan
14.55.14 (p. 515,39 )
[1] Alio quoque moderationis genere
repugnationis eius perseverantiam idem labefactare tentavit: siquidem in
cubiculum devocatum, cum precibus perflectere non posset, genibus nixus
plenis supplicationis lacrimis aggredi conatus est.
[2] Profectu vacuus tertium irritamenti modum, quo electi mentem ad suam
sententiam adduceret, excogitavit, incertum relinquens, maior in cogente an
resistente perseverantiae conatus exstiterit.
[3] Siquidem equites suos numero et amplitudine insignes ad eum direxit,
militari fide se eius partibus obligaturos.
[4] Quorum Absalon famulatum repudians, se prorsus in honorem eorum
obsequiis dignum consensurum negabat.
Dan
14.55.15 (p. 516,9 )
[1] Qua demum constantia evictus Eskillus,
ne supellectilis, quam ecclesiae relinquere statuiiset, obscurior depositio
foret, eundem, in arcanam vestibuli partem abductum, instantius hortari
coepit, uti saltem oculis eam subicere dignaretur.
[2] Sed et hanc quoque sollicitationis partem superiorum victor mire
contempsit, ne, qui gloriae tentamenta calcasset, avaritiae irritamentis
succumberet.
[3] Quamobrem Eskillus, ira accendi creditus, minus se bonorum, quam
cogitaverit, inquit sacris atque domesticis usibus relicturum, ipsumque tam
stolidae pertinaciae quandoque damna sensurum.
[4] Aureo deinde poculo regem Absalonemque simili muneratus est.
[5] Praeterea neminem ex amicis indonatum reliquit, apud patriam sibi
praeclara liberalitatis monumenta creare cupiens.
[6] Varia quoque membrorum debilitate perstrictus, ad postremum etiam igne,
quem sacrum vocant, quadam corporis parte respersus abscedere maturavit,
perinde ac divinitus iniecti sibi supplicii cruciamenta sortitus.
Dan
14.55.16 (p. 516,22 )
[1] Quem cum Absalon Scania excedenten
castelli sui hospitio excepisset seque tanto pedum frigore teneri, ut noctu
quietem capere non posset, conquerentem audiret, calidum laterculum,
cistula crebris foraminibus distincta inclusum, plantis applicuit eoque
fomenti genere perfrigido seni patientem quietis calorem restituit.
[2] Cuius medicamenti beneficium hoc Eskillo gratius fuit, quod ab
artificis caritate, non scientia aut professione manavit.
[3] Qui cum Absalonis navigio comitatusque Sleswicum perlatus fuisset,
scyphum argenteum, ab eodem sibi pro munere oblatum, suscipere recusavit,
praefatus se deinceps nullum insignium vasorum usum habiturum.
[4] Idem cum regem Sleswicensi in ponte obvium convenisset, ita corporis
debilitate solutus est, ut a plerisque exanimis putaretur.
[5] Recreatus tandem fretumque rate transgressus ac praesentes benignius
exosculatus, inter flebiles amicorum voces plorabundus et ipse curriculo
per Absalonem procurato, cum prorsus equitandi impatiens foret, quo mollius
veheretur, imponitur.
[6] Cuius flentis discessum amicorum turba, ipsum ulterius non visura,
perinde ac funus lacrimis prosecuta est.
Dan
14.55.17 (p. 516,37 )
[1] Post haec regis legati cum Lundensibus
cogendi Absalonis gratia Romam mittuntur.
[2] Qui primum Claravallem profecti, reperti illic Eskilli epistolam, cuius
ea tempestate non mediocris apud curiam favor vigebat, in adiumentum suae
petitionis accipiunt.
[3] Nec minus Absalon ac Roskildenses legationibus curiam fatigant,
electioni, quam Lundenses confirmatum pergebant, plenis reclamationis
sententiis obnitentes.